გაღიზიანებული ნაწლავის
სინდრომის შესახებ
რა სიმპტომები ახასიათებს გაღიზიანებული ნაწლავის სინდრომს?
გაღიზიანებული ნაწლავის სინდრომის სიმპტომები განსხვავდება ადამიანებს შორის და მერყეობს მსუბუქიდან მძიმემდე. ზოგიერთ პირს სიმპტომები შეიძლება გაუუარესდეს რამდენიმე კვირის ან ერთი თვის განმავლობაში, და შემდეგ შეუმცირდეს გარკვეული დროის განმავლობაში. სხვებს შეიძლება აღენიშნებოდეთ სიმპტომები თითქმის მუდმივად.
მუცლის ტკივილი არის გაღიზიანებული ნაწლავის სინდრომის დამახასიათებელი კლინიკური ნიშანი. მუცლის ტკივილის არარსებობა გამორიცხავს გაღიზიანებული ნაწლავის სინდრომის დიაგნოზს. მუცლის ტკივილი ხშირად მორეციდივეა და დაკავშირებულია კუჭის მოქმედებასთან ან მისი რითმის ცვლილებასთან. ტკივილი შეიძლება არსებობდეს და განვითარდეს მუცლის მთელ არეში, თუმცა ზოგადად, ის უფრო ხშირია მუცლის ქვედა ნაწილში.
როგორც წესი, სახეზეა კუჭის მოქმედების დარღვევა, როგორიცაა ყაბზობა, დიარეა, ან ყაბზობის და დიარეის კომბინაცია. ასევე ხშირია მუცლის შებერილობა.
სხვა სიმპტომები, რომლებიც უფრო ხშირია გაღიზიანებული ნაწლავის სინდრომის მქონე პაციენტებში, არის დაძაბულობა ან შაკიკის ტიპის თავის ტკივილი, ზურგის ტკივილი, ქრონიკული დაღლილობა, კვების დარღვევები, პანკრეასის ეგზოკრინული ფუნქციის დარღვევა, მჟავა რეფლუქსი, ბოყინი, გულისრევასთან დაკავშირებული შფოთვა და დეპრესია, მოშარდვის გადაუდებელი სურვილი ან ხშირი შარდვა, მტკივნეული ციკლი, უძილობა და ა.შ.
რა იწვევს გაღიზიანებული ნაწლავის სინდრომს?
გაღიზიანებული ნაწლავის სინდრომი არის დაავადება, რომლის დროსაც ხშირად შეუძლებელია კონკრეტული მიზეზის იდენტიფიცირება, მაგრამ შესაძლო რისკის ფაქტორებია:
- გარკვეული საკვებისა და სასმელის სახეობების აუტანლობა
- ქრონიკული სტრესი
- კუჭ-ნაწლავის წინმსწრები ბაქტერიული, ვირუსული ან პარაზიტული ინფექცია
- ნაწლავის მომატებული მგრძნობელობა (სხვადასხვა სტიმულის საპასუხოდ), რაც შეიგრძნობა, როგორც ტკივილი და დისკომფორტი
- მსუბუქი ხარისხის ანთება ნაწლავში
- გარკვეული ტიპის ანტიბიოტიკების და ტკივილგამაყუჩებლების მიღება
- მემკვიდრეობა
როგორ ხდება გაღიზიანებული ნაწლავის სინდრომის დიაგნოსტირება?
არ არსებობს კონკრეტული ტესტები გაღიზიანებული ნაწლავის სინდრომის დიაგნოსტიკისთვის. თითქმის ყოველთვის შეუძლია ექიმს დასვას გაღიზიანებული ნაწლავის სინდრომის დიაგნოზი.
არსებობს ცხოვრების წესისა და კვების რეჟიმის ცვლილებები გაღიზიანებული ნაწლავის სინდრომის შესამსუბუქებლად?
გაღიზიანებული ნაწლავის სინდრომის მედიკამენტური მკურნალობა უნდა დაიწყოს მხოლოდ მას შემდეგ, რაც უკვე დანიშნულ განხორციელებულმა ზომებმა, როგორიცაა ცხოვრების სტილის შეცვლა, კვების რეჟიმის ცვლილება, ემოციური მხარდაჭერა, ფსიქოთერაპია, ვერ მოიტანა სათანადო თერაპიული ეფექტი.
კვების რეჟიმისა და ზოგადად ცხოვრების წესის ზოგიერთი მცირე, მაგრამ საგრძნობი ცვლილების განხორციელებამ შეიძლება მნიშვნელოვნად შეამციროს გაღიზიანებული ნაწლავის სინდრომის სიმპტომები და გააუმჯობესოს ცხოვრების ხარისხი.
მნიშვნელოვანია რეგულარული კვების რეჟიმის დაცვა (საუზმე, სადილი და ვახშამი, წახემსებით), არ უნდა მოხდეს კვების გამოტოვება, ხანგრძლივი ინტერვალები საკვების მიღებებს შორის და არ მოხდეს საკვების მიღება გვიან ღამით. საკვები უნდა იქნას მიღებული ნელა, კარგად დაიღეჭოს, სასიამოვნო ატმოსფეროში და ჯდომისას და არა გზადაგზა, მოძრაობისას. თავიდან უნდა იქნას აცილებული დიდი პორციები, რადგან ისინი ხელს უშლის საჭმლის მონელებას და შეიძლება გამოიწვიოს სპაზმური ტკივილი, შებერილობა, დიარეა.
რიგმა კლინიკურმა კვლევამ აჩვენა, რომ ზომიერი ფიზიკური აქტივობა, როგორიცაა ფეხით სიარული, ველოსიპედით სეირნობა, ცურვა, იოგა დღეში მინიმუმ 30 წუთის განმავლობაში, კვირაში 5 დღე, როგორც დადგინდა, ამცირებს გაღიზიანებული ნაწლავის სინდრომის სიმპტომებს, ხელს უწყობს აირების ალაგებას, ამცირებს შებერილობას, ამსუბუქებს ყაბზობას, აქვს დადებითი გავლენა ცხოვრების ხარისხზე, ამცირებს დაღლილობას, შფოთვასა და დეპრესიას.
ფერმენტირებადი ნახშირწყლების მიღება
რიგმა სამეცნიერო კვლევამ აჩვენა "ფერმენტირებადი ოლიგოსაქარიდების, დისაქარიდების, მონოსაქარიდების და პოლიოლების" დაბალი შემცველობის მქონე კვების რეჟიმის ეფექტურობა. ე.წ. FODMAP - ფერმენტირებადი შაქრების დაბალი შემცველობის კვების რეჟიმით (ფერმენტირებადი ოლიგოსაქარიდები, დისაქარიდები, მონოსაქარიდები და პოლიოლები) რეკომენდებულია ნახშირწყლების ჯგუფების შეზღუდვა, რომლებიც ცუდად შეიწოვება, სწრაფად ფერმენტირდება, ზრდის მსხვილი ნაწლავის სითხეების მოცულობას, იწვევს მეტეორიზმს, შებერილობას, ნაწლავის ტკივილს, ნაწლავის მოტორიკის შეცვლას. FODMAP-ის -ფერმენტირებადი შაქრების დაბალი შემცველობის კვების რეჟიმი ამცირებს სიმპტომებს გაღიზიანებული ნაწლავის სინდრომის მქონე პაციენტების 70-75% -ში და აუმჯობესებს ცხოვრების ხარისხს.
საკვები მაღალი FODMAP-ით (ფერმენტირებადი შაქრების მაღალი შემცველობით) და ალტერნატიული საკვები დაბალი FODMAP-ის (ფერმენტირებადი შაქრების დაბალი შემცველობით)
FODMAP ტიპი | მაღალი FODMAP-ის საკვები | დაბალი FODMAP-ის ალტერნატიული საკვების სახეობები |
|---|---|---|
| ოლიგოსაქარიდები | ბოსტნეული: არტიშოკი, სატაცური, ჭარხალი, ბროკოლი, ბრიუსელის კომბოსტო, კომბოსტო, კამა, ნიორი, პრასი, ბამია, ხახვი, ბარდა, შალოტი | ბოსტნეული: სტაფილო, კიტრი, კარტოფილი, ბულგარული წიწაკა, ბადრიჯანი, მწვანე ლობიო, სალათის ფურცელი, ისპანახი, ხახვი-შნიტი, ძირთეთრა, გოგრა, ჭლაკვი (მხოლოდ მწვანე), ყაბაყი |
| დისაქარიდები | რძე: ჩვეულებრივი და დაბალცხიმიანი ძროხის, თხის და ცხვრის რძე; ნაყინი | რძე: ულაქტოზო რძე, ნუშის რძე, ბრინჯის რძე |
| მონოსაქარიდები | ხილი: ვაშლი, ატამი, რომელშიც კურკა რბილობს არ სცილდება, მანგო, მსხალი ნაში, მსხალი, მინდვრის ბარდა, დაკონსერვებული ხილი ნატურალურ წვენში, საზამთრო თაფლი | ხილი: ბანანი, მოცვი, კანტალუპი, კარამბოლა, დურიო, ყურძენი, გრეიფრუტი, თაფლის ნესვი, კივი, ლიმონი, ლაიმი, ფორთოხალი, მანდარინი, პასიფლორა, ჟოლო, მარწყვი, ტანჟელო |
| პოლიოლები | ხილი: ვაშლი, გარგარი, ავოკადო, ალუბალი, ლიჩი, მსხალი ნაში, ვაშლატამა, ატამი, მსხალი, ქლიავი, შავი ქლიავი, საზამთრო | ხილი: ბანანი, მოცვი, კანტალუპი, კარამბოლა, დურიო, ყურძენი, გრეიფრუტი, თაფლის ნესვი, კივი, ლიმონი, ლაიმი, ფორთოხალი, პასიფლორა, ჟოლო |
მნიშვნელოვანი რჩევები გაღიზიანებული ნაწლავის სინდრომის მკურნალობისთვის
აღმოაჩინეთ გაღიზიანებული ნაწლავის სინდრომის სიმპტომების მკურნალობის ეფექტური სტრატეგიები, მათ შორის, ინფორმაცია სითხის მიღების, ხსნადი ბოჭკოს, ალკოჰოლის და კოფეინის მოხმარების და რძის პროდუქტების მართვის შესახებ.
რეკომენდებულია 1,5 - 3 ლიტრი სითხის მიღება დღეში (დაახლოებით 35 მლ/კგ სხეულის მასაზე), განსაკუთრებით, წყლის ან სხვა არაგაზირებული სასმელების, როგორიცაა მცენარეული ჩაი.
სითხის სათანადო მიღება მნიშვნელოვანია კუჭის მოქმედების სიხშირის გასაუმჯობესებლად, საფაღარათო საშუალებების საჭიროების შესამცირებლად გაღიზიანებული ნაწლავის სინდრომის დროს უპირატესად შეკრულობით მიმდინარე და ასევე, დიარეის განვითარებისას, დაკარგული სითხეების შესავსებად.
ხსნადი ბლანტი ბოჭკოები ფერმენტაციის დაბალი სიჩქარით (მაგ., ფსილიუმი) ყველაზე შესაფერისი იქნება როგორც ყაბზობისთვის, ასევე დიარეისთვის გაღიზიანებული ნაწლავის სინდრომის მქონე პაციენტებში. უხსნადი ბოჭკოები, როგორიცაა ქატო, არ არის სასარგებლო და შეიძლება გააუარესოს სიმპტომებიც კი.
რაციონში სელის თესლის დამატებამ ასევე შეიძლება ხელი შეუწყოს შეკრულობის მართვას. დაფქვილმა სელის თესლმა (6-24 გ/დ) შეიძლება შეამსუბუქოს ყაბზობა, მუცლის ტკივილი და შებერილობა გაღიზიანებული ნაწლავის სინდრომ-C-ს დროს.
რეკომენდებულია ალკოჰოლის მოხმარების შეზღუდვა უსაფრთხო მიღებისთვის რეკომენდებული ლიმიტის შესაბამისად - 1 სტანდარტულ პორციამდე დღეში ქალებისთვის და არაუმეტეს 2 სტანდარტული პორციისა დღეში -მამაკაცებისთვის. ამავდროულად, კვირაში მინიმუმ ორი დღე უნდა იყოს ალკოჰოლის გარეშე.
ალკოჰოლმა და მისმა მეტაბოლიტებმა შეიძლება შეანელოს პერისტალტიკა, შეამციროს ნაწლავის მიერ საკვები ნუტრიენტებისა და სითხეების შეწოვის უნარი, დააზიანოს ლორწოვანი და გაზარდოს ნაწლავის კედლის გამტარიანობა.
მოხმარებული სუფთა ალკოჰოლის რაოდენობის საზომ ერთეულს უწოდებენ "სტანდარტულ პორციას". ერთი "სტანდარტული პორცია" შეიცავს 10 გ სუფთა სპირტს (ეთანოლს), მიუხედავად ბოთლის/ ჭიქის ზომისა ან ალკოჰოლის ტიპისა (მაგ. ლუდი, ღვინო, ალკოჰოლის მაღალი შემცველობის სასმელები). ასევე არ აქვს მნიშვნელობა, ალკოჰოლი შერეულია გამაგრილებელ სასმელთან, ხილის წვენთან, წყალთან თუ ყინულთან.
რეკომენდებულია ყავის მოხმარების შეზღუდვა უსაფრთხო მიღებისთვის რეკომენდებული ლიმიტის შესაბამისად - დღეში 400 მგ-მდე კოფეინი, მათ შორის კოფეინი სხვა წყაროებიდან - ენერგეტიკული სასმელები, გამაგრილებელი სასმელები (კოლა), მუქი შოკოლადი, ჩაი, ზოგიერთი ურეცეპტო ტკივილგამაყუჩებელი და ა.შ.
არაერთმა კვლევამ აჩვენა, რომ გაღიზიანებული ნაწლავის სინდრომის სიმპტომების დაწყება დაკავშირებულია ყავის მოხმარებასთან. ყავა ზრდის სტრესის ჰორმონების გამოთავისუფლებას, როგორიცაა კორტიზოლი, ეპინეფრინი და ნორეპინეფრინი. გარდა ამისა, ყავა ასტიმულირებს მარილმჟავას სეკრეციას კუჭში, რამაც შეიძლება გააღიზიანოს და დააზიანოს ნაწლავის ლორწოვანი გარსი. და ბოლოს, რაც არანაკლებ მნიშვნელოვანია, ყავას აქვს შარდმდენი ეფექტი და შეიძლება გამოიწვიოს დეჰიდრატაცია და ყაბზობა.
რძე და რძის პროდუქტები შეიცავს ლაქტოზას, ნაწლავურ ფერმენტს, რომელიც ხელს უწყობს რძის შაქრის დაშლას. ლაქტოზას კარგად ვერ ინელებს მსოფლიოს მოზრდილთა დაახლოებით 70%. ლაქტოზას აუტანლობის კუჭ-ნაწლავის მხრივ ტიპიური ჩივილები გაღიზიანებული ნაწლავის სინდრომის მსგავსია და მოიცავს მუცლის დისკომფორტს, შებერილობას და თხიერ განავალს.
რიგმა სამეცნიერო კვლევებმა აჩვენა "ფერმენტირებადი ოლიგოსაქარიდები, დისაქარიდების, მონოსაქარიდების და პოლიოლების" დაბალი შემცველობის კვების რეჟიმის ეფექტურობა. ე.წ. FODMAP დაბალი შემცველობის კვების რეჟიმით (ფერმენტირებადი ოლიგოსაქარიდები, დისაქარიდები, მონოსაქარიდები და პოლიოლები) რეკომენდებულია ნახშირწყლების ჯგუფების შეზღუდვა, რომლებიც ცუდად შეიწოვება, სწრაფად ფერმენტირდება, ზრდის მსხვილი ნაწლავში სითხეების მოცულობას, იწვევს მეტეორიზმს, შებერილობას, ნაწლავის ტკივილს, ნაწლავის მოტორიკის შეცვლას. დაბალი FODMAP-ის კვების რეჟიმი ამცირებს სიმპტომებს გაღიზიანებული ნაწლავის სინდრომის მქონე პაციენტების 70-75% -ში და აუმჯობესებს ცხოვრების ხარისხს.
გააკონტროლეთ თქვენი გაღიზიანებული ნაწლავის სინდრომის სიმპტომები სპაზმომენით®
არ მისცეთ გაღიზიანებული ნაწლავის სინდრომის სიმპტომებს უფლება, უარყოფითად იმოქმედონ თქვენზე. შეიტყვეთ, თუ როგორ შეუძლია სპაზმომენს® შვების მოტანა.
